Klor, 1774 yılında konutundaki küçük deney laboratuvarında manganez dioksit’in üzerine birkaç damla hidroklorik asit damlatan eczacı Carl Wilhelm Scheele tarafından keşfedildi. Carl Wilhelm Scheele, hidroklorik asiti damlattığında birdenbire yeşil ve sarının karışık bir tonda olduğu bir gaz çıktı. Carl Wilhelm Scheele, birinci başta bu çıkan gazın oksijenli bir bileşik olduğunu düşünse de sonradan Sir Humphry Davy tarafından 1810 yılında bunun bir element yani klor olduğunu söylemesi üzerine fikirler değişti ve klor isminde bir elementin olduğu öğrenildi.
Zaten ismi da gazın renginden yani yeşilimsi manasına gelen “kloros” sözünden türetildi. Klor havadan iki buçuk kat daha ağır, çok derecede rahatsız eden zehirli bir kokuya sahiptir. Sıvı ve katı halinde oksitleyici, ağartıcı ve dezenfekte edici bir elementtir. Tıpkı vakitte bedenimizde yani kanımızda bulunan bir elektrolittir. Bedendeki düşüklüğü ve yüksekliğine bağlı olarak birtakım semptomlar ortaya çıkar.
Kan analizlerinde gördüğümüz klor (CI) nedir, ne işe fayda?
Klor ya da başka ismiyle klorür, kanımızdaki en bedelli elektrolitlerden biridir. Bedenimizde sıvı ölçüsünü düzenleme, asit-baz istikrarını muhafaza üzere vazifeleri vardır. Beşerler kloru sofra tuzu yardımıyla bedenine alır, potasyum, sodyum ve bikarbonat üzere elektrolitlerle birlikte çalışarak beden sıvılarındaki uygun kan hacmini, basıncını ve pH’ını dengeleyip, düzenler. Bağırsak ve böbrek yoluyla klorun fazlası bedenden atılır.
Klor düşüklüğü ne manaya gelir?
Yukarıda da belirttiğimiz üzere klorun kandaki düzeyini belirleyen böbreklerdir. Şayet kandaki klor düzeyiniz düşük ise (Tabii yeterli düzeyde tuz tüketiyorsanız) böbrekleriniz bu vazifesi muvaffakiyetle yerine getirmiyordur. Bu durumda çabucak bir doktora başvurmalı ve gerekli yardımı almalısınız. Klor bedendeki asit ve baz istikrarını düzenler münasebetiyle düşüklüğünde “Hipokloremi” ismindeki rahatsızlık görülür. Hipokloremi bir çeşit elektrolit dengesizliği olup, kanda klorun çok az bulunduğunu söyler.
Klor düşüklüğü sebepleri neledir?
- Konjestif kalp yetmezliği (kalp kasının zayıflayarak olması gerektiği gibi vücuda kan pompalayamaması)
- Addison hastalığı (adrenal bezlerin yeterince hormon üretememesi)
- Metabolik alkaloz (vücudun asit kaybı)
- Hiperaldosteronizm (yüksek tansiyon ile halsizliğin bir arada olması)
- Amfizem (solunum hızının azalması)
- Kronik akciğer hastalıkları
Klorun düşük olduğunu gösteren belirtiler:
- Sık sık idrara çıkarak sıvı kaybetme
- Zayıflama
- Yorgunluk
- Nefes almada zahmet çekme
- İshal ve kusma
- Koyu idrar, çok susuzluk
- Baş ağrısı ve dönmesi, sersemlik, yorgunluk
Klor yüksekliği ne manaya gelir?
Vücuda klorun fazlası yemek tuzundan gelmektedir. Klor, böbrekler ve bağırsaklardan emilir. Klor genelde sodyum ile birlikte çalışır. Şayet sodyumsuz bir halde bedeninizde klor varsa bedeninizde yüksek oranda asit ve baz bulunmakta olduğunu söyleyebiliriz. Kandaki klor düzeyinin yüksekliğine “Hiperkloremi” denir. Şayet kan analizinizde klor düzeyiniz 105 mEq/L’den yüksek ise bir doktora başvurmanızı öneririz.
Klor yüksekliği sebepleri nelerdir?
- Böbrek hastalıkları
- Metabolik asidoz (vücutta çok fazla asidin var olması)
- Cushing sendromu (yüksek kortizol seviyesi)
- Solunumsal alkaloz (asit baz dengesinin yüksekliği)
- Dehidrasyon
- Aşırı tuz tüketmek
- İshal ve çok idrara çıkarak su kaybetmek
- Kemoterapi tedavisi görmek
Klorun yüksek olduğunu gösteren belirtiler:
- Kaslardaki güçsüzlük
- Spazmlar ve seğirmeler
- Nöbetler ve konvülsiyonlar (nörolojik işlev bozukluğu)
- Düzensiz kalp atışı hızı
- Yüksek tansiyon
- Sıvı birikmesi
- Kafa karışıklığı ve kişilik değişimleri
- Uyuşma ve karıncalanmalar
Kan testlerinde olağan – ülkü klor kıymeti kaç olmalı?
- Yetişkin bayanlar için klor kıymeti 96 – 106 mEq/L olmalıdır.
- Yetişkin erkekler için klor pahası 98 – 107 mEq/L olmalıdır.
- Çocuklar için klor pahası 90 – 100 mEq/L olmalıdır.
- Bebekler için klor bedeli 98 – 113 mEq/L olmalıdır.
- Hamilelikte ise birinci üç aylık devrinde klor pahası 101 – 105 mEq/L olmalıyken ikinci ve üçüncü üç aylık periyotta ise klor bedeli 97 – 109 mEq/L olmalıdır.
Klorun birden fazla da azı da ziyan olduğundan olabildiğince ülkü yani olağan düzeyde tutmalı, sık sık kan analizi vererek yüksekliğini ve düşüklüğünü takip etmeliyiz. Klorun ülkü yani olağan pahası cinsiyete ve olgunluğa nazaran değişiklik göstermektedir.
Peki klor düşüklüğü yahut yüksekliği nasıl tedavi edilir?
Klor düşüklüğünde tedavi olarak salin solüsyonu üzere intravenöz sıvılar verilerek klor düzeyinin yükselmesi sağlanabilir. Addison’a bağlı ise ilaç tedavisi sunulabilir hatta hastanın ömür uzunluğu ilaç kullanması istenebilir. Klor yüksekliğinde ise tedavi olarak şayet asitin yüksekliğine bağlıysa sodyum bikarbonat verilerek asit düzeyinin düşürülmesi amaçlanabilir, şayet Cushing sendromu nedeniyle ise hormon tedavisi önerilebilir. Tedaviler semptomları hafifleterek birçok insanı sağlıklı hayatına geri döndürebilir. Lakin tedavi konusunda da en yanlışsız bilgiyi daha evvel de belirttiğimiz üzere bir doktora danışarak, size özel halde almalısınız.
